Selin TURŞAK/ KAMU SON HABER
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) emeklileri yakından ilgilendirecek yeni bir karar aldı. SGK denetmenlerinin iş yükünün neredeyse yüzde 50’sini hileli süreçler oluşturuyor. Gerçek olan ya da olmayan, binlerce ihbar bedellendiriliyor.
Emekli maaşları mercek altına alan SGK, emekli maaşlarının kontrollerinde bundan sonra yapay zeka kullanarak iş yükünü hafifletecek. Böylece yapay zeka sayesinde haksız yere maaş alanların daha süratli ve kolay bir halde tespit edilebilmesi hedefleniyor.
Yapay zeka kuşkulu bireylerin evraklarında bir usulsüzlük tespit ettiği takdirde ikaz veriyor ve bu ihtarla birlikte müfettişler denetlemeye başlıyor. Şayet incelenen emekli maaşlarında rastgele bir ihlal tespit edilirse o kişinin emekli maaşı anında kesiliyor.
152 BİN İŞYERİNDE KONTROL YAPILDI
Sosyal güvenlik denetmenleri geçen yıl toplamda 152 bin 596 işyerinde kontrol yaptı ve bu kontrollerde sigortasız olarak 52 bin 642 personel çalıştıran bin 251 kayıt dışı işletmeyi belirledi.
2 bin 513 geçersiz işyeri ve 124 bin 373 uydurma sigortalı tespit etti. Kontroller sonucu 3 milyar liralık kamu ziyanının önlendiği ortaya çıktı.
4 BİN 387 KİŞİ KAĞIT ÜZERİNDE BOŞANDI
Emekli maaşı alabilmek için haksız maaş ihlalinin başında uydurma boşanma hadiseleri geliyor. Uydurma boşanmalar 2008’deki yasa değişikliğinin akabinde süratle yaygınlaşmıştı.
Türkiye‘de 4 bin 387 kişinin, kendisine haksız yere emekli aylığı bağlatabilmek için eşi ile düzmece biçimde boşandığı belirlendi.
Emekli maaşı alırken vefat eden kişinin maaşı eşine yahut çocuklarına dul yahut yetim aylığı olarak bağlanabiliyor.
Ancak maaş bağlanacak kişinin birtakım şartları sağlaması gerekiyor. Bunların başında da bekar olmak geliyor.
Yetim, öksüz yahut dul aylığı alan kişi evlenirse aldığı maaş kesiliyor. Ölen kişinin maaşını da alabilmek için birçok çift kağıt üzerinde boşanma yoluna başvuruyor. Çiftlerin evliliği hukuken sona eriyor lakin uygulamada devam ediyor.
Halk ortasında “muvazzalı boşanma” olarak da bilinen bu duruma hukukta “boşanılan eşle aksiyonlu olarak birlikte yaşama” ismi veriliyor.
SGK BU BİREYLERİ NASIL TESPİT EDİYOR?
Yetim maaşı almak isteyenler eşleriyle kağıt üzerinde boşanıyor lakin birlikte yaşamaya devam ediyor. SGK, incelemelerde, boşanma tarihi ile maaş talep tarihi ortasında şayet bir yıldan az mühlet varsa, bağlanan maaş belgelerinin yüzde 10’u örnekleme metodu seçer ve “eşlerin, boşandıkları eş ile fiilen birlikte yaşayıp yaşamadığının” denetimlerini de denetmenlere yaptırır.
SGK KONUT DENETLEMELERİ YAPIYOR MU?
İncelemelerin güvenliği ve saklılığı açısından, şahısların konutlarında kontrol yapılmamaktadır. Etraf araştırması, komşuları, apartman yöneticileri kapı ve güvenlik vazifelileri mahalle esnafı, muhtarlık tabirlerine ve kayıtlara başvurulur.
Ayrıca resmi seçmen kayıtları, kolluk kuvvetleri, nüfus adres nakli, aidat ödemeleri, kira ve gibisi kontratlar, faturalar vb. durumlar üzerinden de ispat üzere, dokümanlı inceleme yoluna gidilir.
SAHTE SİGORTALILIĞA DİKKAT
Bir öbür haksız maaş ihlali ise düzmece sigortalılık oluyor. SGK geçersiz işyeri ve sigortalılığın tespiti gayesiyle ağır çalışmalar yürütüyor.
Sigortalı bir işte çalışmadığı halde emekli olabilmek için sigortalı bir işte çalışıyormuş üzere gösteriliyor.
Eğer SGK tarafından fiilen çalışmadığı halde sigortalı gösterilen bireylerin sigortası iptal edilir, ödediği primler yanar, emekli olmuşsa emekli aylığı kesilir, ödenmiş aylık ve sıhhat harcamaları faiziyle geri alınır.
TÜM MAAŞLAR FAİZİYLE GERİ ALINACAK
Öte yandan SGK çalışanlarının emeklilik süreçleri sırasında yaptığı en ufak bir yanılgı da vatandaşa soruluyor.
Yanlış hesap yapılıp emekli edilmişse görülen yararın kişiselliğinden ötürü ihlal değerlendirmesi yapılıyor.
SGK tarafından kontroller sırasında şayet bir kişinin haksız maaş ihlalinde bulunduğu tespit edilirse cezai süreçleri bulunuyor.
Öncelikle ödenen emekli maaşları kesiliyor ve geçmişe dönük SGK’nın ödediği tüm maaşlar, sıhhat harcamaları, ikramiyeler faiziyle geri alınıyor.
BAŞKA KONTROL SİSTEMLERİ VAR MI?
SGK’nın resmen birinci denetimi haricinde, ALO 170, e-posta ve kağıt posta vasıtası ile gelen ihbar ve şikayetler de pahalandırılacak.
Şikayetçilerse genelde yetimin başta anne ve babası, kardeşi, arkadaşı, komşusu ya da akrabalarıdır. Şikayet üzerine birinci inceleme yapılır, gerekli görülmesi durumunda bağlanan yetim ve dul maaşlarının boşanma sonrası birlikte yaşama varlığının, tespit süreçlerine geçilir.
